Ik vraag meestal aan mijn cliënten met MS of ze zich kunnen herinneren of ze in de periode van een terugval (schub) ook stress ervoeren. Soms moet ik dan even herformuleren of ze het uitzonderlijk druk hadden, of dat ze in die periode minder lekker in hun vel zaten. Soms vraag ik naar hoe ze zich lichamelijk voelden op het moment dat hun MS weer actief werd. Meestal komt het erop neer dat er enige vorm van stress was in de periode van de terugval. Soms was er sprake van wisseling naar een nieuwe baan, of wellicht stond er een verhuizing voor de deur. Soms zeggen cliënten dat hun schouders vast zaten, dat ze veel hoofdpijn hadden of slecht sliepen in de periode vlak voor de terugval. Hoe dan ook, het wekt de indruk dat stress een verband heeft met MS ziekteactiviteit. Is dat ook zo? De onderzoekers beschrijven een zeer sterke vorm van onderzoek die heeft aangetoond dat een stressreductietraining een aantoonbare directe invloed had op een verminderd aantal ontstekingshaarde
Over leefstijl, gedrag en gezondheid bij MS door Ferdi de Goede